Mga Tigadluman Kag Ya Tyangge Sa Takas

"..Diya ka lang!"
Daw ginhakop ya dughan ko, tapos gid ako.
Mayami anang alima kag hugut ya kapyot na kanakon. Indi ako kahalin."

Ugsad ya bulan.
Daw kalimutaw ka miyaw nga naga inggat sa dulum.
Timbulog. Daw margal nga pilak nga ginsab-it sa kahawaan.

Pay, nagapa ipli ya anang sam pihak nga gawi sa madamul nga panganud nga daw kulapan na du'y langit.
Masanaaw ma' gawa'y sanag pay madulum angud ya banas hay makarum-karum ya kalibutan.
Amo gid daya ya sahu ka mga ayam i uwang, nga daw nagatutoy ka mga tigadluman agud mag guruwa .

Isa lang ako naga panagadsad sa talaytay patakas sa kilid ka pil-as. Suba ka Jalaur sa idalum kadayang kantil.
Sirum-sirum lang kag daganas ka tubig  ya mabatian ko halin sa sulugan.

Malinung ya ilig ka linaw luwas lang sa puka ka mga buto-butoy kag gurami  anu pa daw mahawa ka kon magtam an ka gid ka pa kilid. Basi mahulog ka.

Piraw pa abi dayang flashlight ko hay baratuhon ana'ng battery!

Maramig-ramig may hangin hay bag o lang maghuraw ya tarithi.
Marimamasa ya mga bika-bika  sa balud. Ginagakuhit na'y mga siki ko. May galambay pa gid nga mga gamot ka kasya, daw makasandad ka. Duro may kagingking kag mga laya nga dahun. Amu ma'y ignut mo kon matapakan mo hay garagamak kag nagakalas.
Nagakubay sa banas ya mga tigbaw nga nagasag-idanay kon huy'pun ka dupoy-dupoy.

Kon magkulas-kulas gani ,daw gapaabot-abot ka nga may mag ulhot kag mag kula kanimo !
Aaay ilam dulang..

Nan, daa duma'y urangol ka mga ayam. Daw may ginapukaw kag may ginapabangon sa rulubngan.
Naga uman ma tana'y flashlight nga gapiraw-piraw .
Uyun na purupalpagun mo man. Na inanay ko lang hay basi madarayunan nga indi dugid magsiga tapat kag magdaridi takun paadto sa katigbawan, o maka'tipaslung kag mag bayungkut pa suba.
Waay tana't gapanikup amo dya nga oras ka gab-i.

Sa likod ka mga tigbaw, puro lang daragko nga kasya. Mga mal-am dun hay kurinut du'y mga panit da.
Kasya lang kag Buntu-tai magtimbang. Mataag as, kag kun himutadan mo, daw mga tawo nga ka labug-labug kag duro'y alima nanda nga nagalungay kag nagaduko kanimo nga gaagi sa tunga.
Puro lang tinuto-an kag pilas-pilas sa puno na  pay tama ka labwak sa taas.

Nagdugang ya dulum hay daw nagatabuay ya mga sanga nanda tanan sa ibabaw.
Kon magtangra ako amu ma tanay ulhot-ulhot ka bulan nga matyag ko daw nagasunlog magsunud kanakun kun diin ako maadto.

Uhu! Gasunod gid eh.. Hu.. bisan magliko ako daa man angud .. Ay.. bisan anhun ko.. mag untat ako ,, untat man tana ka sunod..panu...??

AY YAWA! Katapak ko ka IPOT!

Anu ma dayang mga bakero nga..man an da dugid nga aragyan ka tawo, padag-asan da man ka karbaw!
Puga..haiizz..ipang paghid ko d'ya sa mga dalupang di sa kilid.. Yogss..


Malinong ya gab-i .Gapatakas dun ako paadto sa liku-an.
Mabatian ko'y manuut nga huni ka radyo pay tuya pa sa takas. Indi man gid it tam-an ka gab-i, hay Zona Libre pa ya gahuni..

Hay insa't nagpadayaw ma takun nga maisog kuno abi , ako mabakal ka ice kag White Castle sa takas.
Waay takun nahadluk sa dulum ah. Waay gani nahadlok magpa paltak..Anu, talawit?
Indi iba mag agi di, kon wa'at imaw.
Mahagnup kuno.
Kon magpanaw sanda, matyag da daw may nagasunod.
Nagapaabot-abot nga may manglambat.. kag bagaton sanda.

Duro gasugid nga naka agi sanda ka bagat diya sa may mga kasya. Mag agi kuno sanda di gaparanindog bulbul da. Kis-a mapatay suga, o ramigan sanda gulpi lang.
Ilam kon tuod ?
May dayan ginlambatan ka ayam nga hanggud; gin lupadan ka pispis nga wak-wak.

Pay ang pinaka grabe, ang ginlambatan ka baboy nga ga bakya. Huo, baboy, kag naga bakya.

Imagine??
Ga bakya! Orange pa bakya na! Puga. 

Kon ako guro, ilam lang,, madalagan man 'ko guro eh..
Pay ilam lang gid,, hay daw waay takun kada gapati ah.

Si Lolo Coroy ko anay may gina estorya ka day-a parte sa mga tigadluman .Duro daa nga klase :

Kapre -

Amu daya kuno ya pinaka sikat kananda tanan. Ga tabako day-a kag nagasikungkong sa ibabaw ka kahoy. Waay ako it nabatian pa nga ginkaon ka kapre, pay duro ya na nagasugid nga ginpahug na lang, o gintiklod, o ginpitik. Tama kuno ka hanggud day-a. Natingala lang ako kon paano tana indi maghurugpaas sa babaw kahoy hay tama tana ka bug at.

Tik tik -

Aswang kuno day-a nga nagatigbaylo sa pispis nga tik tik. Naga-kurukuto gid day-a kun nagasunud kanimo. Una malaka pa lang da ya tik-tik na pay naga amat amat ka saku asta daw maghugpa gid kanimo kag dagitun na ikaw. May mga gasugid, nadara gid kag gin-ipyat sa lupa. Kalabanan ugaring mga hubug ya nagasugid ti daw indi mu gid mamasngaan estorya da kon tuod gid man o binalung.

Bagat -

Duro nga klase ka bagat, halin sa ayam nga tupong sa tawo, asta sa lungon nga gabalabag sa karsada. Nagalambat day a pirme sa aragyan mo asta hadlukan ka. Kis-a may gasugid kada ginlambayan ka pari nga utud ulo o bayi ng nakaputi.o mga daw tawo anang lawas pay indi makita ana'ng 'tsura . Ang bagat nga tinaga kabilugan man nga tawag sa tanan nga nagapahug sa aton kon gab-i. Ti kon talawit ka ti, talbo utot mo eh, karabilin pa tsinelas mo kon daw malipong  ka dun sa ka kulba.

Santermo -

Kalayo day-a nga nagasaot-saot . Kon maagyan mo daw matakras kaw sa kahoy ka palagyo hay daw buhi gid. Nagatuhaw daa sa lugar kon diin napatyan. Kurulbaan gid mag agi sa dalan nga may naipit o nadugu-an ka isa ka lawas nga napatay, hay pagka gab-i sigurado may santermo gid! Bisan ma paathag dun ka science dayang santermo
(St. Elmo's Fire ) bilang reaksyon ka kemikal sa dugo nga phosphorus , uran kag init. Duro man angud ya nagapati nga may maligno ang pagtuhaw kadayang nagakiay-kiay nga sagrab kon gab-i.

Tayhu -

Santunga kabayo, tawo tunga ka lawas na asta sa ulo.
Sagittarius eh no? Je je. Hmm indi man gid. Basta tunga tawo,tunga kabayo. Naham-ot lang takun hay, ga-arasik gid kaday-a ya maram-un ka mga mal-am mag saysay pay waay gid takun ka kita pa kada.  Pay ti kon sugata mo gid man ti kulbaan ka eh. Daw anu bala kita mo Zodiac Sign sa tuod, kag daw la ka kamaan kon anu ya Horoscope o swerte nga gahulat kanimo kon dalaganun na ikaw kag sungayun.

Mantiw -

Mataas nga tawo nga galakad sa mga balay, gahuyab lang kon magdalagan .Tama ka taas guro eh . Waay gid ako maka surup kon nagapang anu day ang mantiw, basta tama gid day-a kataas nga tinuga kag maputi. Sa masami, kon indi ka magtangra, indi mo sanda makita. abi mo kahoy lang hay tama sanda kataas.
Kita mo sami da kon mataas ka,, hambal da .. "daw antiw ka ba!"

Sigbin-

Aswang nga daw kabayo tsura pay gatindog. Sa pag intindi ko, amu day guro ya werewolf sa iban nga lugar? Tama ka kurulbaan hay nagaralaway nga daw manga-on gid.. Parente man daya siguro ka Tayhu eh no?.. hay daw kabayo man..Daya tana garing lawas na tawo, tsura na amu ya dawkabayo pay indi man pirme kabayo gid, basta sapat lang nga daw mangaon . Maangrus daya kuno nga sapat amu gani  hambal ka mga mal-am kon waay kaw kaparigos.. balikdun da ikaw kag sing-alan..  "parigos to.. daw Sigbin baho mo.!"

Hubut -

Daw gal-um day-a nga daw aso man nga daw takluban na  ikaw. Halin sa kahawaan, naga lupad lupad kag hugpaan na ikaw kag putson. Kon may makita ikaw kuno kadaya nga nagaparapit, dapat may siit ka kawayan ikaw o kagingking agud tuslukon mo kun hana dun mag tulakbong kanimo.
Indi ayhan diya si J.K. Rowling nag buol ka edeya na ka "dementor" na nga garhum man nga galupad-lupad man nga kontra ni Harry Potter? Gapangsuyup dayang hubut ka kalag. Ti ,, daw amu gid?

Gumun -

Tama ka duro nga buhok nga naga puron-puron nagakamang sa lupa nga ma burambud kanimo kon madakpan na ikaw. Kis-a daw tawo man day-a nga may alima. The Ring? Ang bayi nga puro lang buhok? He he..
Ay dipuga,, tama gid daya tana ka kurulbaan kon masugata mo guro! Pangontra mo kuno kadaya, may sulu ka agud kon magparapit, ti tutdan mo.
Hmm di wede Pantene Pro-V Conditioner na lang..?? Je je .ti gumun moh! kundi i conditioner!

Amaranhig -

Patay dun nga nabuhi liwat . Diya kanaton, ang amaranhig waay gawa tana gasapak kanaton nga mga buhi  kon may dayan gid man sanda. Hambal ka mga mal-am, sige lang da andang obra ka adlaw-adlaw da nga ginahimo hay waay sanda kamaan nga patay dun sanda. Garing ti kon man-an mo timo nga patay dun kag dayan pa tana nagapami-od ka linabhan na o gapamubod ka manok ti daw, mahilas ka gid kon idaho na kanimo ya pinilo na o ipalihog na kanimo duhol ya tabig nga may urun-urun agud ibubod.
Halimbawa man bi. man an mo patay dun , pay sige pa ana update ka facebook na..tii  ??
Eeeeeee!

Daw kaduro lang tana ka mga katingalahan nga sugid ka mga mal-am karang-una ah.. May iba pa kamo nga naman-an haw? Storyahi ta man bi..

Hmm..mayad gawa hay sige estorya ko, daw nalingaw ako waay ako makatalupangud diya dun ako gali sa takas . Masanag dun tana di daad pay patay du'y suga hay gab-i dun.
Sirado dun ya tyangge ni Noy Roman. Yogss..bag-o pa man lang guro ah. Manuktok lang ko..

"Noy. nooy! bakal pa ko daad."
Malinong..burubhay may naghulag sa sulod .
"Diya ka lang sa puerta agi..cerrado dun ko.!" Hmm daw akig haw?
Nabatyagan ko ginhubad na ya trangka na kag gin duso it hinay ya sira sa kilid ka tyangge na. nagraginit.
Tuya lang ako guro maagi guro.
Ga-igut ya pirta na nga kawayan pagtulod ko , may gawayway pa nga kadena, para guro sa trangka na.

Nagsulod du' ako.
Uhu! Kandila ana'ng suga sa la mesa na nga may sinamo pa sa pinggan nga nagarapta lang. 

Daw may kuryente duman di sa takas, insa't kandila.??

Daa gid si Noy Roman ha , gatuwad-tuwad gatalikod  kag daw may gina-ukay sa basurahan.
Sa basurahan! Ganu tana sa basurahan?
" White Castle akon Noy, kag duha ka ice .."

Wa'at sabat.
" White Castle akon Noy, kag duha ka ice .." ginliwat ko.

Waay tana gid gasabat, sige pamaluskay na sa basurhan nga daw nagasuka...
"Noy.." Ginhimurutan ko kon naga anu tana. Ginasarungkay na ya basurahan na nga karton nga may mga panit ka cheese curls kag dulsi kag papel, kag may suka gid man..Sige gid anang tuwad nga daw naakad ka tutunlan na.
Garalaway!

" Noy...?" daw kinulbaan dun ako.. Daw pigado haw..
" Noy..mapanaw dlang ko.." Nag ansyas dun ako  maguwa.
Gaparangyami dun mga palad ko ,,nag suka pa gid tana it todo ! Kag nag ukay sa basurahan liwat nga daw waay lang kabati kanakun..

Tama ka labug laway na nga daw indi mautod!
Anu ginyanggaw?
" Noy, indi dlang ko magbakal,, mapanaw dun ko ..!"
Nag isol ako.Dali-dali ako kab-ot ka pwerta ma guwa,, daw madalagan dugid takun! Bahala dun!

Hana dun ako maguwa. Gindakup na kag ginhawidan na butkon ko!
"Dali lang! Diya ka lang!" Ginpunggan na ako.
Daw ginhakop ya dughan ko, tapos gid.
Mayami anang alima kag hugut ya kapyot na kanakon. Indi ako kahalin.
" Diin ka maadto?!" Masingki anang limog.
Nagpalak ako, kag magpanginpadlos pay indi ako kasarang!
Hu hu ,, ginbalikid na ako..nagapula anang mata nga nagaruluha kag nagaralaway anang baba kag daw manga-on gid anang tsura..

"Hmm..Mayad gid hay nag-adto ka! " Naga ngisi tana nga daw waay sa kaugalingon.Ga-urukay ana'ng buhok nga daw nagatirindug.
"Noy.. indi takun.." Ginpiyung ko mata ko, waay dun ako it maisip . Sa panginpadlus ko nawahing ko pay kandila pag palak ko sa lamesa.

Napatay.
Nagdulum dugid tapat.
Nabuy-an na ako pay indi dun ko kakita kag katultol kun diin pwerta.
Ginakapkap ko pa guwa pay daw nadapul ako, waay ako gahalin.
"Noy .. indi lang ko pag anha.. hu hu  "
"Indi ako manugid kon nanu kaw pauli a lang ko.."
Naglumpiga ako sa lupa kag magpisngu ako it hinay, gapanabun ako ka mga alima ko, natago ko ulo, ko indi ko gusto, makita tsura na , tama gid ka kulba ko.

Anhun na gid ako ? Waay gid ako kamaan nga amu gali tana kada . Mayad pa way ako nagpatakas kaina.
Gahirab ya busong ko nga daw ginakumus dughan ko. Mayami du'y mga buol ko .  Mapatay dugid ako kadaya.Hu hu..
Masinggit ako..Tabaaang!
Gindakup na'y baba ko agud indi ako makasinggit.
"Hipos!"Ginpunggan na'y baba ko agud indi mabatian. Waay ako't nahimo. Nag paharumatay dulang ako.

Pagkamaan na nagpahimuyong ako..
"Hulat ka.." 

Ginbuy-an na ako kag may ginkarapkap. Waay ako nakahulag. Waay du' ako naga hulag-hulag.
Pamatyag ko patay dun ako bisan mabatyagan ko pa nga nagapitik pa ya heart ko. Sobra nga pitik-pitik.
Pay patay du' ako..patay dugid..Indi dun ako makaluwas.
Burubhay, nabatyagan ko ginsindihan na ya perdon nga hanggud, masanag tana gawa sang sa  kandila kaina.

"Nanu kaw!"Haso nga bata daya hay! Nanu timo!"
Buligi ko anay di ka pangita ka pustiso ko ha!"

Haa! Anu..??
Matyag ko daw naglak-ang ya pitik ka corazon ko.
Nagaparanglapsi , nagarangluspad , daw makupus ako sa kakugmat , nagtungkaaw ako it amat-amat.

Nagapungko dun tana sa la mesa, kag may biti-biti sa tupad na.Naghambal it mahinay..nga daw nahapo..
"Buligi ko anay, di ko dun makita, hubug dun koh..!".. gin-ungad na'y alipudwan na sa lamesa kag magtumar liwat ka isa ka baso.."Nanu timo man? Kulbaan man ta kanimo bata kaw.."

Waaat??
Tana pa kulbaan?
Dipuga! Hubug gid man gali!
Amu to garalaway tana.
Amu to gasuka tana sa basurahan.
Amu to gapangukay sa basurahan.
Hay pustiso na napangita na!

"Anu to baklon mo haw? Buligi ko anay pangita dayan sa basurahan indi dun ko ma murut!"

Naga kudog-kudog pa ako, pay daw naghawan ya dughan ko sa ka kulba.
" White Castle kag duha ka ice dad Noy."
Dayun ko adto sa basurahan kag kuhit kuhiton kon diin ya pustiso na..

"Waay ko ice, hay nautdan ko kuryente, mu da gakandila lang ko.. o d'ya ya wiski mo.. hapit ka lang to kay Nanay mo Norma ka ice kon bukas pa.."

Nakit an ko'y pustiso na .Gindaho ko kana, pati ang bayad ko sa wiski..
Ginduhol na man wiski kanakon kag magbalik sa irimnon na nga daw sa waay lang.
Natam-an dun tana ka inum, daw waay gani tana animu kon an natabo.
Kinulbaan gid ako it todo kay Nong Roman.!

Nagpanaw ako dayun, nga waay makalisensya. Waay ko gani ma angkup ya sira na.;

Pag agi ko kanday Nay Norma pa-uli, serado duman tana.
Waay dun ako magpanuktok.
Indi du' ako! Indi gid!

Sige pa ya kuba-kuba ka dughan ko.
Abi ko gid!
Haiz...Gapa uli ako, gayuhum-yuhum lang ako it hilaw pay,gatagub-tagub pa'y baba ko dungan ka tuhod ko nga gaparangluya, kag gaparanginit ya durunggan ko. Daw hubug man matyag ko.

Nakapkapan ko'y flashlight sa bulsa ko. Mapa-ubus dun ako.
Indi dun magsiga ah.
Bay-i d'yan..
Ginpamulsa ko liwat ya flashlight kag ginsukbit sa hawak ko'y White Castle nga my plastik..

Nag sanag du'y langit. Amu may dalan.

Kinulbaan ako kaina it duro ba. Abi ko gid..!

Pay anay nalampasan ko man. Matyag ko daw nag isog pa gani  ako.

Isug gid eh! Sin-o talawit haw?

Ginpudyot ko ya laya nga sanga ka kasya kag i -uru iskrima sige dulhog ko pa ubos.

Bagat-bagat bala isa di karun...hhmph!.