Merko ,Sinda ,Pa-Obra, kag Iba Pa

" Sinda daya." hambal ka Merko. ".mayad lang puti ya Lumon ninyo, indi dun kinahanglan mag Pa-Obra" 

Gulpi lang nagbinhud ya dungan-dungan ni Vic .

Nagapurupanilhig man lang sa ugsadan nanda, insa't daw hinali lang ginsaluhot ka hangin ya alipudwan na.

Nabatyagan na nga daw may gatuslok-tuslok sa bagul na. Tama gid kasakit, nagasuru-sulaput.

Nabuy-an na ya silhig na nga hibyok . Daw gin atipuyong tana. Nagpahunay-hunay anay tana sa binit. Daw malipong tana pamatyag na. Gaparanulum ya panurok na. 

Ginpangita na ya ferrous sulfate na  kag mag inum it duha ka bilog. Basi anemic gid man tana.

Napurupahuway liwat pay sige man angud ya sakit ka ulo na, daw mabuka!

Ahh,, nadumduman na may Advil pa gali tana. Nag inum duman tana it isa ka bilog. Haay, kabudlay pa daan tunlon day-ang daw olen ana tsura.

Nagbatang-batang tana kag nagpiyung piyung. Buhay-buhay, baliswa . Ay insa't daw ginabutong tana paibabaw haw? Anu ma' dayang nabatyagan na man!

Ay hala..insa't daw galutaw tana sa hangin.!

Ginkarapkap ni Vic ya celpon na kag nagtawag sa bana na.

"Ga.kalain 'matyag ko. Gulpi lang nagsakit ulo ko. Gin imnan ko dun bulong pay indi gid mabuol. Uli ka anay. Gapurupanilhig ma lang ko kaina ja dapit sa kawayanan.."

" Basi waay ka kapamahaw, kag nagutman ka lang..kaon ka anay."

"Indi. Kakaon ko eh. Masakit gid. Kaina pa gid ja, gin imnan ko dun bulong pay indi gid mabuol..Daw mapiyung mata ko..naramigan dun ko."

"Ay linti ha! Basi na SINDA KA!"

Sinda 

- tawag ka mga kamal-aman sa halit nga kahimuan ka isa ka taglugar nga indi makita sa isa ka normal nga tao. Sa masami nagakatabo ang pag Sinda sa isa ka tawo kon anda masalapay dayang indi makita nga tinuga. Mahimo mabulong ang pag Sinda kon dar-on sa isa ka Merko.

Merko 

- manugbulong nga may kinaaram kag kinaadman nga makatapna ka mga kahimuan ka isa ka taglugar sa isa ka tawo. Kinahanglan dar-on ang naga balati-an sa isa ka Merko agud maman-an na ang ginhalinan ka ana nga masakit. Madura ka Merko ang sakit nga nabatyagan ka ginhalitan kon indi man hungod ka taglugar nga sakiton ya tawo. Pay kon tuyo gid ka taglugar nga halitan ya tawo, ma untat lang ya balatian kon ya nasangtan mapabulong paagi sa pag Pa-Obra.

Pa-Obra 

- Amu daya'y buruhaton ka isa ka Merko agud mabulong ya ginbatyag ka isa ka ginhalitan ka tag lugar. Ginahimona day-a sa natalana nga adlaw kag nagakinahanglan ka pag pangalap ka mga garamiton agud mapatigayon ya seremonya sa pag hingyu sa taglugar nga bayaan ya hinalitan. May mga oras nga masupug ya taglugar kag indi madali-dali mabuol ya masakit gani nagakinahanglan ka  maisog kag may abilidad nga Merko agud tabugon ya taglugar nga indi maghalin kag mapabilin hay naga Lumon.

Lumon 

- mga taglugar nga nagaestar man sa lugar nga natindugan ka mga normal nga tawo . Daya'ng mga indi makitn-a nga tinuga nga nakauna dun estar sa lugar nga ginpatindugan ka  balay o building. Duha day-a ka klase, puti kag itom. 

Ang Puti nga Lumon, indi makaharalit. 

Makatuga gid lang dayang mga puti nga lumon  ka sablag ,kon masalapay mo sanda ,pay makaintindi daya tanda kon ulo-ulohan ka Merko ukon ka nagsalapay kananda. Kinahanglanmay i ta-o ikaw o i alay kananda agud malugpayan sanda. May mga gatabo man nga nagabulig pa gani dayang Puti nga lumon sa tagbalay  ka lugar nga ginalumonan na parehas kapagta-ona it swerte sa natungdan. 

Ang Itum nga Lumon, makataragam. 

Sa masami nagatuga ka halit dayang mga itum nga lumon sa mga naglumon nga tawo sa anda gina-estaran. Indi madali-dali ma-estorya dayang mga Itom nga Lumon. Kinahanglan gid ang pag Pa-Obra sa Merko agud tabugon sanda . Kinahanglan man masupog nga Merko ang magpaya kananda agud agud mapirde gid kag indi dun magbalik-balik. Kon kaisa,kinahanglan liwaton pa gid ang pagpa-obra agud masiguradogid nga nag taral-asdun dayang mga itom nga lumun.

Dali-dali gindara ni Jojo ya asawa na sa baklud, sa payag ni Merna nga Merka .  Gintadag nanda ya lutakon nga taraman hay nagaparanglapsi dun si Vic, kag daw gahawos dun gid ya paginhawa na, napamahuray it mayami.

Mayad lang hay dayan si Merna nga Merka. Ginhimulsuhan ka Merka si Vic. Nanghuy-ab kag nagwiri-wiri. Nanghuy-ab liwat. Ginlungay ni Jojo ya wall clock sa ding-ding-manug las dies pa lang sa aga. Daw mala-mais ya balhas ni Vic pay nagaparangyami tana.

" Sinda daya." hambal ka Merko. ".mayad lang puti ya Lumon ninyo, indi dun kinahanglan mag Pa-Obra"  hambal na nga nagayuhum-yuhum, ga gwa ya ngislo na kag unto nga mapula hay ga mama guro.

Nagbuol sa dapog si Merna ka paya kag ginbutangan na ka baga halin sa napaarangayan na nga tinig-ang. Nag guwa. Pagbalik na may mga dahon-dahon dun nga dara kag ginbutang na sa baga sa paya. 

Gintuob na ka aso si Vic pay sige man angud kutib-kutib ka baba ni Merna  kag nagapanghuy-ab. 

Si Vic nanghuy-ab man! Ginpahid na sa dahi ni Vic ang dahon nga nauyatan na.

Daw mangihi si Jojo. Nag g'wa tana anay. Tuya tana sa may marabong nga mesitas. Hambal na pa hay.."Tabi-tabi pasensya lang kon masalapay..." Gapaniguro man., budlay dun basi mag banug!

Pagbalik na sa payag. Naga estorya dun si Vic kag Merna, gakadlawanay pa. 

Natingala si Jojo.

"Mayad dun matyag mo?"  "Huo, waay dun, daw pinahid lang.Mauli dun ta " Hambal ni Vic.

"Panghampol ka lang kadang ginlista ko, agud madura dugid ya lingin lingin ka ulo mo ." Hambal ka Merka.

Pag abot sa balay da, ginlantaw ni Jojo ya reseta ka Merka sa pinaksi nga notebuk nga paamak nasa dapog.

Ya nasulat : Pasaw, Bunlaw, Calawag, Baston ni San Jose

Kon kaisa, may mga masakit kita nga indi makuha sang mga bulong nga mabakal sa botica.
Bisan indi mapatihan subong nga moderno na ang panahon, may mga nagakatabo nga indi mahangpan apang masolusyunan paagi sa mga ginapatihan sang aton mga katigulangan.